Tek Sağlık Yaklaşımında Sürü Sağlığının Yeri

“Hayvanlar ve insanlar arasındaki kurulan bağ hem hayvanların hem de insanların sağlığı ve iyilik hali için karşılıklı fayda sağlayan dinamik bir ilişkidir.” Amerika Veteriner Hekimler Birliği

Dünya tarihinin başlangıcından bu yana insanlar ve hayvanlar arasında her açıdan gitgide güçlenen bir bağ bulunmaktadır. Beslenme ve korunma gibi birçok konuda hayvanlara ihtiyaç duyarız. Bu da aynı doğayı ve atmosferi paylaştığımız hayvanları, hayatımızın önemli parçası haline getirmiştir.

Bilim insanları, hayvanların sağlık ve refah durumunun insan ve halk sağlığını da çok yakından etkilediğini 1800’lü yıllarda fark etmişlerdir. Ancak insan ve hayvan tıbbı, uzun yıllar birbirinden ayrı tutulmuş, birçok hastalığın önlenmesi ve tedavisinde istenilen sonuç alınamamıştır.

Yirminci yüzyıldan sonra ‘’Tek Sağlık’’ adı altında yenilikçi ve küresel bir yaklaşım ile insanlar, hayvanlar ve çevre sağlığının optimal sağlık sonuçları için birçok sektör ve disiplin bir arada çalışmaya başlamıştır. Ülkemizde de Zoonoz Milli Komitesi Protokolü yeniden düzenlenmiş ve 06.11.2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Daha detaylı bilgi için “Türkiye Zoonotik Hastalıklar Eylem Planı, 2019-2023”ü inceleyebilirsiniz.

Birbirinin ayrılmaz parçası olan hayvan ve insan sağlığının korunması kapsamında yapılan çalışmalar ‘’Tek Sağlık’’ yaklaşımı sayesinde başarıya ulaşmıştır. Hayvanların sağlığı ve refahının sağlanması için yapılması gerekenler konusunda ise herkesin bildiği fakat hayata geçirilmesi konusunda çoğunlukla ihmal edilen önemli noktalar mevcuttur. Tek sağlık yaklaşımının sürdürülebilirliği için hayvan sağlığı ve refahını sağlamak adına bazı kritik noktalara değineceğiz.

Stres tüm dengeleri alt üst ediyor.

Yapılan araştırmalar; stresin hayvanların bağışıklık sistemlerini zayıflattığını ortaya koyuyor. Bu da hayvansal gıda üretiminde verimi oldukça düşürüyor. Sürü yönetiminde hayvan barınakları, beslenme, gebelik dönemi ve genel sağlık durumu gibi pek çok detayın etkin bir koruma programı içinde ele alınarak eksiksiz uygulanması gerekiyor.

Zoonoz hastalıklar sadece ekonomiyi değil insan sağlığını da tehdit ediyor.

Hastalıkların hayvancılık ekonomisi üzerindeki olumsuz etkisinin yanı sıra insan sağlığını da ciddi oranda etkilediği göz ardı edilemez bir gerçektir. Son yıllarda insanlarda görülen hastalıkların çok büyük bir bölümü hayvansal kökenlidir. Küresel halk sağlığını tehdit eden zoonoz hastalıkların kontrol altına alınması ve mücadelesinde, tıptan veteriner sağlığına kadar birçok disiplinin bir arada çalışmalarını sürdürmeleri gerekir.

Tedavi uygulamalarında her zaman istenilen sonuç alınamayabilir.

Hayvanların geçirdiği bazı hastalıklar ömür boyu bağışıklık oluşurken bazı hastalıklar sürekli tekrarlıyor ve salgın oluşturabiliyor. Hastalık tedavisinde kullanılan antibiyotiklerden ise her zaman istenilen sonuç alınamayabiliyor. Ayrıca antibiyotiklerin bilinçsiz kullanımı, pek çok yan etkiyi beraberinde getirirken antibiyotik direnci geliştirilmesine neden oluyor. Salgınları kontrol altına almanın tek yolu ise zamanında yapılmış aşılamalardır. Aşıdan istenilen sonucun alınması için aşılama öncesinde sürünün besi durumunun iyi olması, stres faktörlerinin ortadan kaldırılması ve sürüde hastalık olmaması dikkat edilmesi gereken önemli hususlardır.

Sürüye yeni katılan hayvanlara dikkat!

Sürüye yeni katılan hayvanların bulaşıcı hastalık taşıma ihtimalleri göz ardı edilmemeli ve gerekli testlerin yapılması gerekmektedir. Tedbir amaçlı da olsa hayvanlar bir süre ayrı bir yerde karantinada tutulmalı, sağlıklı olduklarından emin olunduktan sonra sürüye dahil edilmelidir

İhmaller büyük kayıplara neden oluyor.

Pek çok farklı alanda yapılan bilimsel çalışmalar ve geliştirilmiş biyolojik ürünler sayesinde salgın hastalıklar büyük oranda kontrol altına alınmıştır. ‘’Tek Sağlık’’ yaklaşımının başarılı olması için beşerî hekimlerden veteriner hekimlere, yerel yetiştiriciden entegre tesislere kadar herkese büyük sorumluluk düşmektedir.

Sürdürülebilir üretimin sağlanması, hayvancılık ekonomisinde karlılık ve sağlıklı nesillerin yetişmesi için hayvan sağlığı ve refahının ihmal edilmemesi gerektiği unutulmamalıdır.